Geschiedenis

Sinds 2001 kennen we de vermogensrendementheffing van box 3. In het begin een systeem waar het uitganspunt was dat over spaargeld en beleggingsvermogen 4% rendement werd behaald. Dit rendement werd vervolgens belast met 4% inkomstenbelasting. De kenners noemden deze box de “pretbox” omdat 4% rendement heel eenvoudig te realiseren zou moeten zijn.

Met de crises van 2008 en daarna, kwam de Europese Centrale Bank in actie en daalde de rente zienderogen. Dat ging zelfs zo hard dat de pretbox een soort woekerpolis werd. Het duurde dan ook maar even of er werd massaal bezwaar gemaakt tegen de belastingheffing over spaargeld en beleggingen. De belastingheffing stond niet meer in een redelijke verhouding tot het werkelijke rendement. Na jarenlang nul op het rekest bij de hoogste rechter, besloot deze op een gegeven moment een andere uitspraak te doen. Deze uitspraak was: ja, de heffing is te hoog ten opzichte van de rendementen, maar het is aan de wetgever om hier iets aan te doen.

Ondertussen was onze wetgever ook in beweging gekomen. Er kwam nieuwe wetgeving waarin onderscheid werd gemaakt in enerzijds vermogensklassen en anderzijds rendementen op spaargeld en overige vermogensbestanddelen. Hierdoor was de kleine spaarder voordeliger uit en kwam de rekening op het bordje van de hogere vermogens (groter dan € 100.000, in partnersituaties het dubbele).

Omdat de rente maar bleef dalen en de belastingheffing nog steeds niet in verhouding was met de werkelijke rendementen, kwam onze toenmalige staatssecretaris Snel op prinsjesdag 2019 met een nieuwe invullingsrichting van box 3 die zou moeten gelden vanaf 2022.

In dit voorstel werd aan spaargeld een aanzienlijk lager rendement toegerekend (maar nog steeds meer dan de banken daadwerkelijk betalen) dan in het huidige systeem. Daar stond tegenover dat schulden tegen een veel lager percentage in mindering zou komen op het rendement. Daarnaast moest het belastingpercentage van 30% naar 33%.

Het heden

Onlangs heeft de nieuwe staatssecretaris, de heer Vijlbrief, laten weten dat er op dit voorgestelde systeem te veel commentaar was gekomen. Daarom gaat dit voorstel van tafel en gaat hij op prinsjesdag 2020 nieuwe contouren schetsen voor box 3. In het zoeken naar de nieuwe contouren, zal aandacht worden geschonken aan een progressief tarief, een vermogensbelasting en belasten van reële rendementen. Voor de korte termijn zal gekeken worden hoe de spaarders en kleine beleggers ontzien kunnen worden binnen het huidige stelsel.

De toekomst

Om op de verschillende richtingen in te gaan, zal ik met de vermogensbelasting beginnen.

Bij de afschaffing van de vermogensbelasting in 2000 was de situatie dat er veel weerstand tegen de heffing was en dat vermogende mensen het geld buiten het zicht van de Nederlandse fiscus in het buitenland stalden. Daarnaast waren de uitvoeringskosten hoog ten opzichte van de opbrengst.

De weerstand tegen een vermogensbelasting zal zijn gebleven en of de uitvoeringskosten binnen de perken kunnen blijven is maar de vraag. Daarnaast kan de belastbaarheid van de ICT systemen van de belastingdienst een reden zijn om de vermogensbelasting achterwege te laten.

Bij de andere onderdelen (progressief tarief, reëel rendement en aanpassingen voor de korte termijn) is het grootste probleem dat de overheid wel wil aanpassen, maar een eis stelt: de opbrengst moet gelijk blijven. Dat lijkt een logisch argument, maar is het naar mijn mening niet. Door de extreem lage rentes profiteert de Nederlandse Staat van gratis geld. Dat de huidige rentestanden doorwerken naar de Nederlandse spaarder is logisch. Dat betekent heel simpel dat de overheid een deel van haar voordeel door moet geven aan de spaarder door een lagere belastingheffing in box 3.

Wanneer dat besef niet doordringt, zal de belastingheffing in box 3 tot problemen blijven leiden.